Tot in de kleinste details

Fijnschilderkunst van Annelies Jonkhart

Er zijn stillevens en stillevens. Waarom raakt het ene schilderij je en vind je het andere vlak en nietszeggend? Heeft het te maken met techniek of kleur? Of misschien de bezieling van de kunstenaar? Als eigenaar van een teken-en schilderwinkel ben ik op bezoek bij Annelies Jonkhart, schilderes uit Zaandam en alom bekend om haar stillevens. Ik ontmoet Annelies regelmatig in mijn winkel waar ze haar Rembrandt-olieverf haalt. Als bewonderaar van haar werk ben ik benieuwd naar haar technieken.

Tekst: Mariette Peters

Annelies Jonkhart is afkomstig uit Huissen bij Arnhem. Als middelste dochter van een groot gezin was het hard werken, vertelt ze. 'Mijn vader was kruidenier en we zaten nooit stil. Het huishouden met de kleine kinderen, het vullen van de zakken suiker of het wegbrengen van de laatste boodschappen voor de tuinders uit de buurt. Het was heel normaal dat de grote kinderen flink meehielpen. Van een opleiding aan de kunstacademie was absoluut geen sprake. Er moest geld verdiend worden!' Daarom volgde Jonkhart een opleiding tot coupeuse. 'Want daar kon je als meisje je geld mee verdienen.'

Van aquarel tot olieverf
Annelies' bijzondere kleurgevoel bleef niet onopgemerkt. 'Ik mocht meedoen aan een grote modeontwerpwedstrijd in Duitsland, er waren uit Nederland slechts twee kandidaten die mochten afreizen.' Haar vrije tijd vulde Annelies met tekenen en aquarelleren. 'Op een gegeven moment vond ik aquarel te weinig van kleur en kon in mijn ideeën voor meer detaillering er niet meer in kwijt. Ik besloot het eens met olieverf te proberen. Klaas Bood, een schilder uit Westzaan, heeft mij geholpen om de techniek van het werken met olieverf onder de knie te krijgen. Daar ben ik hem nog steeds heel dankbaar voor. Maar om de techniek je écht eigen te maken, is het vooral een kwestie van voortdurend goed naar je werk kijken en schilderen, heel veel schilderen.'

Voorwerpen met een geschiedenis
Op de vraag hoe een werkdag er voor Jonkhart uitziet, reageert ze: 'Elke dag is een werkdag. Ik werk zeven dagen per week. Wachten op inspiratie is een zinloze bezigheid. Ik ben altijd bezig. Vroeger met twee kinderen was mijn atelier aan huis vooral een hele praktische oplossing. Nu is mijn atelier nog steeds mijn toevluchtsoord. Het is voor mij een oase van rust. Mijn wereld waar ik mij kan terugtrekken om te schilderen.'
Jonkhart leidt ons rond in haar atelier. Het atelier hangt vol met planken waarop allerlei voorwerpen van vroeger staan. Flesjes, emaillen spulletjes, oud speelgoed. Het is goed te zien dat Annelies en haar man graag rommelmarkten en verzamelbeurzen bezoeken. De Zaanstreek wordt vertegenwoordigd door een groot aantal authentieke Verkade koektrommels. 'Ik houd van voorwerpen met een geschiedenis', zegt Annelies, 'ze hebben hun eigen verhaal. Een roestig randje kan een bijzonder detail in een van mijn schilderijen worden. Of een weggegooid touwtje. Daar kan ik iets mee. Het is bedoeld om voorwerpen te verbinden en ik gebruik het als speels kenmerk in mijn werk.'
Aan het preparen van haar panelen besteedt Annelies veel tijd. 'Ik werk graag op masoniet', zegt ze. 'Het is een houtproduct dat heel glad is. Daaroverheen breng ik drie lagen gesso aan. De laatste, derde laag is meer het 'aaien' van de gesso op het paneel. En ja, ik doe het allemaal zelf. Ik weet dat ik ze ook kant-en-klaar kan kopen in de winkel maar ik doe het liever zelf.'

Zelf mengen
Een grote atelierezel staat midden in Annelies' atelier. Voor de ezel staat de compositie zoals zij die heeft uitgedacht. Het staat dicht bij de ezel. 'Zo kan ik in één oogopslag het onderwerp en het schilderij met elkaar vergelijken.' Jonkhart vervolgt: 'De eerste grove tekening voer ik uit in acryl. Meestal in twee kleuren. Een koude blauwe tint en een warme roodachtige. Belangrijk is dat de schaduw direct goed wordt aangegeven. Daarna ga ik met Rembrandt-olieverf schilderen. Ik gebruik niet veel kleuren. De meeste kleuren meng ik zelf. De achtergrond zet ik op met een schildersmes. Dat maakt het schilderij levendig.' En zo ontstaat laag op laag op laag weer een unieke Annelies Jonkhart. Met geduld, discipline en precisie.
Na uitgebreid Annelies en haar man bedankt te hebben voor hun gastvrijheid vertrek ik weer naar mijn winkel. Met mijn hoofd vol bijzondere indrukken van een bijzonder mens.

(dit artikel is overgenomen uit 4art inspiration magazine najaar 2011)